czwartek, 26 czerwca 2008

Kryzys medalowy

Tzw artykuły medalowe w Wikipedii, to takie które mają być najlepsze z najlepszych i spełniać wszelkie zasady i zalecenia, co jest ostatnio niemal niewykonalne, gdyż liczba, objętość i złożoność tych zasad i zaleceń jest równa mniej więcej 500 stronicowemu, 3-tomowego podręcznikowi do chemii fizycznej, z którego się kiedyś uczyłem na III roku studiów. W dodatku te zasady i zalecenia ciągle ewoluują, więc artykuły, którym kiedyś przyznano medal mogą go mieć w każdej chwili odebrany.

Artykuły na medal dostają tenże po głosowaniu i dyskusji, która trwa miesiąc. Największą nagrodą dla autorów tych artykułów jest to, że trafiają one na stronę główną Wikipedii.

Na początku działania tego mechanizmu było tak, że artykuły medalowe trafiały na główną wg widzi mi się wikipedystów. Po prostu jak ktoś uznał, że jeden wisi już za długo do wstawiał następny wg. własnego wyboru.

Potem trzeba było wprowadzić w tym pewien porządek i medalowe trafiały na główną raz w tygodniu wg takiego klucza, aby wszystkie dziedziny były mniej więcej równo reprezentowane. Gdy medalowych zrobiło się więcej były one zmieniane raz na trzy dni, a potem codziennie.

Tempo codzienne okazało się jednak zbyt szybkie - zwłaszcza ostatnio, gdyż liczba artykułów zgłoszonych do odebrania medalu i tych które mają szanse dostać medal jest niemal identyczna. Stąd od ładnych kilku miesięcy liczba medalowych oscyluje wokół 340 bez wyraźnych tendencji zwyżkowych, w związku z czym liczba tych, które jeszcze nie trafiły na główną stopniowo topnieje. Obecnie jest ich 27. 4 zgłoszone są do usunięcia, 11 do medalu, ale z tych 11 do medalu realną szansę na uzyskanie tego statusu mają obecnie też 4. A zatem artykułów na główną starczy jeszcze na 4 tygodnie po czym zrobi się problem co dalej?

wtorek, 24 czerwca 2008

Polityka, której nie ma - czyli kto jest właścicielem Wikipedii?

Fundacja Wikimedia (nie mylić ze Stowarzyszeniem Wikimedia Polska) to dość dziwna instytucja. Jak powszechnie wiadomo niektórym przynajmniej prowadzi ona Wikipedię i kilkanaście innych projektów wiki, które edytują tysiące ludzi - a czytają miliony. Warto tu podkreślić słowo "prowadzi" - bo ono nie jest równoznaczne z "jest właścicielem".

No to kto jest właścicielem, czyli jak działa licencja GNU FDL...

Jak również ogólnie, przynajmniej niektórym wiadomo, Wikipedia jest czymś w rodzaju dobra ogólnego - tzn. wszystko co jest w Wikipedii jest dostępne na licencji GNU FDL, bo tak świadomie czy też nieświadomie udostępnili to wszystko jej twórcy - czyli liczna rzesza w większości anonimowych internautów. Licencja ta generalnie zezwala wszystkim robić prawie wszystko z tym co jest nią objęte pod warunkiem podania pierwotnego źródła, autorów i objęcia tego czegoś również licencją GNU FDL. Wychodzi więc, że jak się coś obejmie tą licencją to będzie nią objęte po wsze czasy i nikt nigdy nie będzie mógł powiedzieć "to jest moje, zabraniam tego publikować".

Ciekawostką jest, że w odróżnieniu od wielu innych serwisów społecznościowych, które często nie całkiem zresztą zgodnie z prawem, zawłaszczają twórczość swoich uczestników pisząc na dole strony małą czcionką "copyright by XXX, wszelkie prawa zastrzeżone", w Wikipedii wszelkie prawa autorskie pozostają się przy autorach. Jedyne co jest od nich wymagane to "milcząca, domyślna" zgoda na licencję GNU FDL.

Kto zatem jest właścicielem Wikipedii? Formalnie współwłaścicielami zawartości Wikipedii są wszyscy jej edytorzy, bo każdy z nich ma prawa autorskie do tej części, którą sam napisał. Z drugiej strony Ci edytorzy praktycznie zrzekli się prawnych skutków posiadania tej "własności" bo nieodwołalnie udostępnili ją na licencji GNU FDL. Na dodatek, gdyby każdy z nich chciał swój kawałek tej własności "odzyskać" poprzez rezygnację z licencji GNU FDL, miałby z tym spory problem - bo jego twórczość została w mechanizmie ciągłego poprawiania i poszerzania haseł zmieszana z twórczością wielu innych osób, którzy w takiej sytuacji musieliby wyrazić zgodę na zmianę licencji swojej części wkładu. A zatem Wikipedia jest faktycznie "niczyja", albo inaczej "należy do każdego" i o to właśnie poniekąd chodziło jej założycielom, a przynajmniej tak się wielu wydawało.

...ale Wikipedia nie składa się wyłącznie ze swojego "contentu"

Paradoksalnie, Wikipedia nie składa się jednak wyłącznie ze swojej zawartości, lecz do jej funkcjonowania potrzebna jest jeszcze:
  • infrastruktura techniczna (czyli serwery i łącza),
  • różne istotne dla jej działania dane zapisane na tych serwerach, które nie stanowią jej zawartości takie jak: nazwy i hasła kont użytkowników, historie logowań na konta, historie edycji haseł i historie edycji użytkowników, listy banów (blokad użytkowników), listy blokad artykułów przed edycją itd. oraz
  • "klejnot w koronie" - czyli jej nazwa i logo,
I tu dochodzimy do sedna sprawy. Ów "klejnot w koronie" jest bowiem zarejestrowanym przez Fundację Wikimedia w USA, Brazylii, całej Unii Europejskiej i Japonii znakiem towarowym. Ponadto Fundacja rości sobie pełne prawa autorskie do tegoż logo, więc nawet jeśli w jakimś kraju logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy, nie można go użyć bez zgody Fundacji !!!

Czyli możesz sobie człowieku wziąć i wydrukować całą zawartość Wikipedii (pod warunkiem, że podasz źródło i autorów - lista jest hmmm.... dosyć długa, ale da się to zrobić oraz dołączysz treść licencji GNU FDL) a następnie próbować to sprzedawać na ulicy nie płacąc ani grosza Fundacji tudzież jej autorom i całą kasę zgarnąć dla siebie! Ale pamiętaj - nie pisz na stronie tytułowej tego dzieła, że to jest Wikipedia - a już w żadnym razie nie ładuj na jego okładkę loga tego projektu, bo prawnicy Fundacji mogą do Ciebie pewnego dnia zapukać i poprosić o zwrot zysków wraz z odsetkami, karą i kosztami postępowania sądowego oraz przemielenia na papier toaletowy tych egzemplarzy, których jeszcze nie sprzedałeś.

Ma to jakiś sens ?...

... no właśnie - o co tu chodzi? Dlaczego można przekopiować i przerobić wszystko, tylko nie logo projektu, który zezwala na niemal dowolne skopiowanie całego siebie? Gdy kiedyś dawno temu dyskutowano na ten temat, koncepcja zastrzeżenia logo przez Fundacje została zaakceptowana gdyż:
  • chroni to przed powstaniem "Wikipedii b" - czyli projektu wiki, który by się nazwał Wikipedią, który by miał bardzo podobny wygląd i identyczne logo - ale by Wikipedią nie był, tylko wprowadzał w błąd, że jest...
  • daje szansę dodatkowego zarobku dla Fundacji poprzez pobieranie kasy za prawo do jego użycia na towarach i do reklamy usług; jak wiadomo Fundacja ma spore koszty - musi kupować i utrzymywać serwery oraz łącza obsługujące ruch milionów internautów dziennie, a na reklamach zarabiać nie może, bo społeczność edytorów bardzo nie chce reklam w tym projekcie.
Na pewno jednak zamysłem nie było zakazać posługiwania się logo Wikipedii w ogóle wszystkim - np: chociażby po to żeby promować Wikipedię, albo żeby grupa edytorów Wikipedii mogła sobie ją wydać własnym sumptem na papierze i trochę na tym zarobić...


... i owszem, ale pod warunkiem, że zasady użycia będą jasne !

Aby było jasne kiedy można, a kiedy nie nazwy i logo Wikipedii, ówcześne władze Fundacji obiecały wydać dokument, który to będzie ściśle precyzował. Pierwsze dyskusje, które na ten temat pamiętam miały miejsce już w 2004 r. W 2005 r. powstał nawet specjalny komitet, który miał się zająć tą sprawą, ale efektem jego działalności nie było dosłownie nic. I mamy rok 2008 a zasad użycia jak nie było, tak nadal nie ma. Err.. to znaczy jakby są - w tym sensie, że są tacy co słyszeli, jakie ono mają być, tudzież można się tego domyślać z dyskusji publicznych nad jednostkowymi sprawami jego użycia takimi jak np: afera z google maps.

Tych "co słyszeli" nie ma jednak zbyt wielu, a już na pewno nie można do nich zaliczyć przypadkowych osób, które sobie znajdą to logo gotowe do pobrania na Wikimedia Commons:

http://commons.wikimedia.org/wiki/Wikipedia

i przyzwyczajeni do faktu, że ogólnie w projektach Wikimedia wszystko jest "za darmochę" pobiorą je sobie i np: wydrukują na 100 koszulkach, które będą sprzedawać na jakimś lokalnym zlocie edytorów Wikipedii.

Co prawda na górze strony w commons jest wyraźnie napisane na żółtym tle:

"Note: some images on this page, especially logos, may be non-free, copyrighted and/or trademarked by the Wikimedia Foundation. Information about the policy for such logos can be found on meta:Logo and the talk page there."

ale co jeśli nie zna się angielskiego? a nawet jak się zna, to po kliknięciu na na "meta:Logo" nie mówiąc już o stronie dyskusyjnej tej pierwszej strony nie znajdzie się żadnych konkretnych informacji co można, a czego nie robić z tym logo. Na "meta:logo" jest zbiór głosowań i wyników konkursów w wyniku których powstało obecne logo Wikipedii i loga innych projektów Wikimedia....

Powitanie

Jakoś do tej pory czułem niechęć do blogowania. Tylu ludzi to robi i na ogół nic z tego nie wynika. Generalnie ten blog ma być nie tyle o mnie, ile raczej o różnych moich poglądach związanych z Wikipedią, innymi projektami Wikimedia, innymi projektami społecznościowymi, Fundacją Wikimedia, wolną twórczością i pewnie czasami będę zahaczał też o inne sprawy.

Jak kogoś interesuje kim jestem to polecam moją tradycyjną stronę www, czyli:


oraz:


oraz